Naast camerabeelden of foto’s gebruikt het Openbaar Ministerie steeds vaker visualisaties tijdens rechtszaken. Video’s of animaties om bijvoorbeeld reisbewegingen of een criminele organisatie uit te leggen. In gesprek met AT5 zijn advocaten kritisch: het is een scenario dat het OM overtuigend presenteert met beeld, terwijl dat voor advocaten vrijwel onmogelijk is omdat zij het geld en de kennis niet in huis hebben.

“Wij gebruiken die visualisaties steeds vaker, omdat als dezelfde informatie in tekst hele droge stof kan zijn en ook complex om te begrijpen. Als je een plaatje laat zien waarbij heel duidelijk is dat bijvoorbeeld iemand van A naar B naar C is gereisd, dan geeft een visualisatie veel sneller inzicht in een complexe zaak”, vertelt persofficier Justine Asbroek.

En dat gebeurt dus steeds vaker, stellen verschillende advocaten in gesprek met AT5. Ook de rechtbank ziet een toename, vooral in de grote strafzaken. Denk bijvoorbeeld aan het proces tegen Willem Holleeder, maar ook in de zaak rond de dood van Peter R. de Vries, waarvan morgen de inhoudelijke behandeling begint. Niet per se een goede ontwikkeling volgens de advocaten. Zij vinden dat de officieren de scenario’s die getoond worden, presenteren als feit.

“Daar komen dan auto’s en telefoonnummers in beeld en die worden in verband gebracht en in tijd gezet. Dat is een vorm van visualisatie die heel veel wordt gebruikt. Maar wel natuurlijk uit een eenzijdig beeld van het dossier. Ik heb er bezwaar tegen, dat op die manier een dossier gevisualiseerd wordt. Omdat het natuurlijk altijd het beeld van het OM is dat op die manier naar voren wordt gebracht”, aldus advocaat Veerle Hammerstein.

En andere advocaten sluiten zich daarbij aan: “Het is gewoon een soort dossierpresentatie. Maar aan de andere kant hebben cliënten die mogelijkheden niet. Dus je kunt je afvragen of dat eerlijk is. Hoe een auto zich bewoog, en met plaatjes erbij. Het maakt zaken ook wel duidelijk, maar we moeten daar wel mee oppassen. Het duurt nooit lang, maar je vat een heel complex dossier samen waarbij de nuance vaak mist”, stelt Ruben den Riet, advocaat in onder andere de zaak rond de dood van Jimmy Schepers.

Ook Gerald Roethof uitte tijdens een laatste voorbereidende zitting in de zaak rond de dood van Peter R. de Vries kritiek op de inzet van visualisaties. “Het OM heeft hierdoor weer een extra wapen erbij waar je als verdediging niks tegenover kan stellen. We hebben niet de gelegenheid om op vergelijkbare wijze een filmpje te presenteren. Als het gaat om de kracht van een film moet je denken aan series als GTST, mensen kijken naar zo’n serie en geloven er in. Op basis van wat mensen zien, gaat iets een eigen leven leiden. De overtuigingskracht is zo extreem groot, de vraag is of het terecht is. Feiten en aannames worden gepresenteerd als een werkelijkheid”, stelt de raadsman in gesprek met AT5.

‘Objectieve gegevens’
Maar volgens persofficier Asbroek is het geen nieuwe informatie die gepresenteerd wordt. “Het zijn objectieve gegevens. Het is geen informatie die gekleurd is. Wij plakken er geen oordeel aan, het is gewoon eigenlijk heel feitelijk eigenlijk wat we tonen.”

Rechters zullen zich er niet door laten beïnvloeden, vertelt Sven Brinkhoff, hoogleraar straf(proces)recht aan de Universiteit van Amsterdam. “Maar wat je natuurlijk wel zichtbaar maakt, is in ieder geval de visie van het OM en welke kant zij op redeneren. En dat is toch anders dan wanneer een officier dat uitspreekt in het requisitoir. Rechters zijn natuurlijk ook mensen dus het kleurt de zaak wel.”

Advocaten juichen het gebruik van visualisaties in principe toe, maar wel als ook zij in de gelegenheid worden gesteld. Als een advocaat een visualisatie zou willen maken, komt de rekening daarvoor bij een verdachte terecht. En waar het Openbaar Ministerie de kennis en andere middelen in huis heeft, geldt dat voor advocaten niet. Dat moet anders, zegt Hammerstein, ook de verdediging moet in de gelegenheid gesteld worden. “Ik ben natuurlijk geen techneut en ik weet niet of ik ermee overweg kan, maar dan heb je een requisitoir dat ondersteund wordt met een visuele presentatie en een visuele presentatie vanuit de verdediging. Dan houd je het proces gelijkwaardig en dan is het uiteindelijk aan de rechtbank wat volgens hen de feiten zijn”, aldus Hammerstein.

Aanmoedigen
Het Openbaar Ministerie laat weten er geen problemen mee te hebben als de verdediging ook een visualisatie zou willen tonen tijdens het pleidooi. “Sterker nog, misschien moedigen wij dat ook wel aan.” Hoogleraar Brinkhoff denkt mee en legt uit dat dit bijvoorbeeld via de weg kan waarop ook reconstructies gemaakt worden of deskundigen worden ingeschakeld. “Dit wordt dan gefinancierd, als een advocaat een dergelijk verzoek zou de rechtbank daar over na kunnen denken.

Uw straf- of aanverwante zaak is bij ons in de juiste handen. Vanuit onze vestiging in Amsterdam staan wij verdachten bij in heel Nederland. Het belang van de cliënt staat bij ons altijd voorop. Wij streven naar een moderne en vlotte aanpak van uw zaak, waarbij kwaliteit en persoonlijke aandacht voorop staan.